✨Trò Chơi Quyền Lực - Quá Khứ, Hiện Tại Và Tương Lai Của Trật Tự Thế Giới

Trò Chơi Quyền Lực - Quá Khứ, Hiện Tại Và Tương Lai Của Trật Tự Thế Giới “Trò chơi quyền lực - Quá khứ, hiện tại và tương lai của trật tự thế giới” là hành trình khám phá niềm đam mê quan hệ quốc tế suốt 12 năm qua của Tiến sĩ Ngô Di Lân - một trong 5 ứng viên xuất sắc nhất được Đại học Brandeis (Mỹ) cấp học bổng tiến sĩ toàn phần. Hiện TS Ngô Di Lân công tác tại Viện nghiên cứu chiến lược Ngoại giao thuộc Học viện Ngoại giao.

Cuốn sách bắt đầu từ sự tò mò và khao khát tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến các sự kiện lớn như Chiến tranh thế giới thứ nhất, được khơi dậy qua những tác phẩm kinh điển về lịch sử ngoại giao như “Diplomacy” của Henry Kissinger. Tác giả mô tả quá trình tiếp cận với những bài học ngoại giao đầy mưu lược, từ Hội nghị Viên sau chiến tranh Napoleon đến các cuộc đàm phán bí mật giữa Mỹ và Trung Quốc vào đầu thập niên 70. Những chi tiết lịch sử không chỉ kích thích trí tò mò mà còn thôi thúc tác giả theo đuổi nghiên cứu chính trị suốt hơn 12 năm qua, từ những buổi tranh luận sôi nổi trên giảng đường đến những cuộc trò chuyện bên ly cà phê ở nhiều quốc gia.

Cuốn sách được chia thành 8 chương, đi từ phân tích tương quan quyền lực giữa các nước lớn và nhỏ đến những vấn đề an ninh quốc gia, thương mại quốc tế, và tác động của công nghệ, đặc biệt là AI, đối với trật tự thế giới. Tác giả cũng xem xét vai trò của bản sắc văn hóa và ngôn từ trong chính trị hiện đại, đồng thời khuyến khích độc giả suy ngẫm về các chiến lược thích nghi trong một thế giới đầy biến động. 

Mục tiêu của cuốn sách không phải là cung cấp chân lý hay những giải pháp đơn giản, mà là mở ra góc nhìn đa chiều và gợi ý những giả thiết hợp lý để giải mã các sự kiện lịch sử, hiện tại, và tương lai. Tác giả mong muốn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ khám phá niềm vui của tri thức và hiểu rằng chính trị quốc tế là trò chơi quyền lực, nơi cảm xúc, định kiến, và nhân tính vẫn có vai trò nhất định bên cạnh lý trí.

Cuốn sách này khám phá bản chất của quyền lực trong quan hệ quốc tế, từ những khác biệt căn bản giữa nước lớn và nước nhỏ đến cách thức các cường quốc xây dựng và duy trì ảnh hưởng của mình. Qua đó, độc giả sẽ hiểu rõ hơn về những động lực sâu xa thúc đẩy các cuộc cạnh tranh địa chính trị và vai trò của các yếu tố kinh tế, thương mại trong việc định hình trật tự thế giới.

Với sự phát triển vũ bão của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, cán cân quyền lực toàn cầu đang có những chuyển dịch mạnh mẽ. Trong bối cảnh đó, tác giả đề xuất những chiến lược độc đáo giúp các quốc gia nhỏ hơn xây dựng vị thế của mình, từ việc phát huy bản sắc văn hóa đến khả năng định hình câu chuyện dân tộc.

Thông qua lăng kính địa chính trị, cuốn sách không chỉ giúp người đọc hiểu sâu sắc về cơ chế vận hành của quyền lực toàn cầu, mà còn đưa ra những gợi ý thiết thực về tầm nhìn và chiến lược cho các quốc gia trong thế giới đầy biến động.

Trích dẫn sách Trò Chơi Quyền Lực - Quá Khứ, Hiện Tại Và Tương Lai Của Trật Tự Thế Giới Trích Lời giới thiệu của Tác giả: 

“Giờ đây, sau hơn 12 năm miệt mài nghiên cứu về khoa học chính trị nói chung và quan hệ quốc tế nói riêng, cũng như suy ngẫm, thảo luận, tranh luận về các vấn đề thời sự trên mạng xã hội, trong các quán cà phê từ Hà Lan về đến Việt Nam, tôi cảm thấy mình bắt đầu tích lũy đủ để có thể chia sẻ những gì mình đã lĩnh hội được với mọi người. 

Tôi không nuôi tham vọng cuốn sách này sẽ trở thành sách giáo khoa cho sinh viên ngành quan hệ quốc tế hay thậm chí là đóng góp cho nghiên cứu khoa học. Nó đơn giản là một sự đúc kết của tất cả những gì tôi biết và hiểu về thế giới xung quanh từ góc độ chính trị. Nó không hứa hẹn chân lý cho người đọc hay những lời khuyên “mì ăn liền”, mà chỉ cam kết sẽ cung cấp một góc nhìn đa chiều và nhiều giả thiết hợp lý để giải mã những sự kiện quốc tế nổi bật đã xảy ra trong quá khứ, đang xảy ra ở hiện tại và nhiều khả năng sẽ định hình trật tự thế giới trong tương lai.

Ðể đạt được mục tiêu này, cuốn sách được chia thành tám chương, mỗi chương tập trung vào một khía cạnh then chốt của nền chính trị toàn cầu. Chương mở đầu cuốn sách sẽ đánh giá những điểm khác biệt căn bản giữa nước lớn và nước nhỏ, cũng như sự tương tác giữa hai nhóm chủ thể này trong vòng xoáy của địa chính trị. Chương 2 đi sâu vào bản chất của việc các quốc gia sử dụng vũ lực, và cách họ cùng nhau lập lại nền hòa bình sau đó cũng như kiến thiết trật tự mới. Chương 3 sẽ tập trung sâu hơn vào mối liên hệ giữa kinh tế - thương mại và chính trị, xoay quanh những chủ đề như vai trò của tài nguyên thiên nhiên, tác động của thương mại quốc tế, và tương lai của tiến trình toàn cầu hóa. 

An ninh vốn là nền tảng cho thương mại và phát triển, do đó hai chương tiếp theo sẽ đi sâu phân tích cách thức mà các nước đảm bảo an ninh quốc gia, từ thiết lập liên minh quân sự, phát triển vũ khí hạt nhân cho đến sử dụng các công cụ và cách thức thu thập tình báo tinh vi nhằm bảo vệ chính phủ và người dân trước các nguy cơ và mối đe dọa tiềm tàng. Chương 6 sẽ đánh giá vai trò của bản sắc văn hóa cũng như sức mạnh của ngôn từ trong nền chính trị hiện đại. Chương 7 sẽ nhìn về tương lai, đánh giá tác động của cạnh tranh công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đối với quan hệ quốc tế.

Chương cuối cùng của cuốn sách sẽ tóm lược lại những ý chính và bài học kinh nghiệm từ các chương trước, đồng thời khuyến khích độc giả suy ngẫm về một số chiến lược khả dĩ, từ góc nhìn cá nhân, để tất cả chúng ta có thể tồn tại và phát triển tốt nhất trong một thế giới đầy biến động. Với cấu trúc và mạch tư duy trên, tôi hy vọng có thể mang lại cho độc giả cái nhìn bao quát nhưng không kém phần sâu sắc về thế giới xung quanh chúng ta.

Qua những trang sách này, tôi mời độc giả đặt mình vào vị trí của các nhà lãnh đạo và không ít bậc vĩ nhân trong quá khứ, phần nào cảm nhận sức nặng ngàn cân của những quyết định mà họ đã phải đối mặt (Thủ tướng Churchill nhất quyết từ chối cầu hòa với Hitler) và cách họ đã tìm được lối thoát khỏi những tình huống nghẹt thở (như khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962). Tôi muốn mang thế giới chính trị quốc tế đến với độc giả một cách chân thực và đầy đủ nhất có thể nhưng vẫn đủ gần gũi, để bạn đọc hiểu rằng bản chất của chính trị quốc tế là một “trò chơi”, trong đó các quốc gia không ngừng tranh giành quyền lực. Những tính toán xoay quanh quyền lực thường là yếu tố đầu tiên và cũng có sức nặng nhất, chi phối hành động của các nhà lãnh đạo cấp quốc gia. Vì vậy, ẩn dưới mọi lớp vỏ bọc, dù là giá trị đạo đức, hệ tư tưởng hay tình cảm cá nhân, luôn có bóng dáng của quyền lực. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa quyền lực là tất cả. Từ những quyết sách nhỏ nhất tới những chiến lược có thể bẻ cong quỹ đạo của lịch sử, tất cả vẫn chịu những ảnh hưởng nhất định của cảm xúc con người, định kiến, sự hiểu lầm, và cả những giá trị nhân văn. Con người thường được kỳ vọng sẽ hành xử lý tính trong những tình huống hệ trọng nhưng chúng ta thường phi lý trí hơn mình tưởng.”

[...]

"Cờ vua, với cấu trúc phân cấp rõ ràng và mục tiêu dứt khoát, phản ánh truyền thống tư duy nhị nguyên của phương Tây: phân biệt thắng - thua, đúng - sai, bạn - thù. Ngược lại, cờ vây thể hiện một cách tiếp cận linh hoạt và lâu dài hơn. Không có mục tiêu tiêu diệt đối thủ, mà thay vào đó là kiểm soát lãnh thổ thông qua những cấu trúc bền vững. Đây chính là sự tương phản giữa tư duy chiến lược phương Tây, dựa trên quyết định nhanh gọn, và tư duy Đông Á, nơi tính linh hoạt và khả năng thích ứng được đặt lên hàng đầu."

"Các nước nhỏ ngày nay không còn là con tốt thụ động trên bàn cờ quốc tế. Họ tận dụng vị trí địa lý, đầu tư vào công nghệ và phát triển nhân lực chất lượng cao để tạo ra lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, mỗi quốc gia cần tìm ra con đường riêng phù hợp với điều kiện lịch sử, văn hóa và kinh tế của mình. Điều này đòi hỏi sự sáng tạo trong tư duy chiến lược và khả năng thích ứng nhanh chóng."

"Trong bối cảnh hiện đại, quyền lực quốc gia không chỉ đo bằng kinh tế hay quân sự mà còn bởi khả năng kể chuyện. Những câu chuyện ngắn gọn, mạnh mẽ trên mạng xã hội, cùng với sự phát triển của công nghệ AI, đã thay đổi cách các quốc gia kiểm soát hình ảnh của mình. Thách thức lớn nhất là tạo ra một câu chuyện mạnh mẽ, vượt qua nhiễu thông tin và giữ vững được sự chú ý lâu dài."

"Để tồn tại, các quốc gia nhỏ phải xây dựng giá trị chiến lược độc đáo và biến mình thành mắt xích không thể thiếu trong chuỗi giá trị toàn cầu. Đây không chỉ là bài học về kinh tế, mà còn về khả năng thích ứng nhanh với thực tế mới."

"Hans Morgenthau nhấn mạnh rằng khát vọng quyền lực là bản năng tự nhiên và động lực chính trong hầu hết các quyết định địa chính trị. Bỏ qua yếu tố quyền lực trong phân tích chính trị quốc tế giống như bỏ qua lợi nhuận trong phân tích kinh tế."

"Hàn Quốc đã biến nghịch cảnh thành động lực phát triển, từ 'Han' – nỗi buồn tích tụ, đến văn hóa nhanh chóng 'Ppalli ppalli', và thành công lớn nhờ Hallyu, lan tỏa văn hóa và giá trị của mình qua phim ảnh và âm nhạc."

"Cạnh tranh Mỹ - Trung không chỉ về quân sự mà là ván cờ toàn diện: kinh tế, công nghệ, quản trị. Các quốc gia khu vực như Việt Nam đối mặt thách thức xác định vị trí trong bối cảnh này, tìm cách không bị cuốn vào cuộc chơi quyền lực lớn."

"Chiến tranh không chỉ là công cụ chính trị, mà là hiện tượng xã hội và văn hóa phức tạp, phản ánh toàn bộ bản chất con người. Dù mang lại sự hủy diệt, chiến tranh cũng kích thích đổi mới và tiến bộ như các phát minh từ radar đến internet."

"Những câu chuyện chiến lược như 'Giấc mơ Mỹ' hay 'Hallyu' thu hút vì tính phổ quát và giá trị độc đáo. Chúng không chỉ tồn tại mà còn cạnh tranh gay gắt, điển hình trong Chiến tranh Lạnh – xung đột không chỉ về quân sự mà cả câu chuyện xã hội."

"Bhagavad Gita đặt câu hỏi liệu có thể có chiến tranh công bằng. Đối thoại giữa Krishna và Arjuna nhấn mạnh nghĩa vụ và danh dự, nhưng cũng đưa con người vào sự phức tạp đạo đức trong bối cảnh xung đột."

"Bản sắc dân tộc là yếu tố quyết định sức mạnh kể chuyện. Những câu chuyện mang tính phổ quát, nhưng không hòa tan giá trị văn hóa riêng, như Hallyu hay Giấc mơ Mỹ, luôn có sức lan tỏa và thu hút toàn cầu."

Thông tin tác giả Ngô Di Lân

Ngô Di Lân là Tiến sĩ ngành Quan hệ Quốc tế - Đại học Brandeis, Hoa Kỳ, hiện đang là nghiên cứu viên Viện Nghiên cứu Chiến lược Ngoại giao, Học viện Ngoại giao. Các mối quan tâm nghiên cứu chính bao gồm: An ninh quốc tế, xung đột vũ trang, tác động của AI đối với quan hệ quốc tế và các ứng dụng của AI trong hoạch định chiến lược và chính sách an ninh quốc gia. Chủ nhân Facebook fanpage Self Conquest. Sáng lập - Chủ tịch của Tổ chức Hợp tác Thanh niên Việt Nam (VYCO).  Ngô Di Lân cũng là tác giả của 2 cuốn sách: 1% Mỗi ngày (2022), Canh bạc AI (2023).